Groei DOAC-gebruik in Nederland

Onderzoekers van het Utrechtse Instituut voor Farmaceutische Wetenschappen concluderen op basis van gegevens uit een grote landelijke apothekersdatabase dat het gebruik van orale anticoagulantia (OAC's) stijgt (Van den Heuvel, 2018). Daarnaast zagen zij dat het aantal nieuwe gebruikers van direct werkende orale anticoagulantia (DOAC's) in 2016 voor het eerst hoger was dan het aantal nieuwe gebruikers van een vitamine K-antagonist (VKA).

Resultaten

De gebruikte database bevat de aflevergegevens van 554 apotheken verspreid over Nederland en omvat de gegevens van 7,2 miljoen patiënten. De onderzoeksperiode liep van 1 juli 2011 tot en met 30 september 2016. In totaal waren er 256.641 gebruikers van OAC's die samen 3.029.294 voorschriften kregen. Het aantal nieuwe gebruikers van OAC's schommelde rond de 2.553 per maand. Het aantal gebruikers van DOAC's steeg van 4.000 in 2012 naar 40.000 patiënten in 2016. Dit komt overeen met een gemiddelde stijging van 5,9% per jaar. Tot 2016 steeg ook het aantal gebruikers van een VKA. In 2016 daalt dit aantal voor het eerst en in september van dat jaar is het aantal nieuwe gebruikers dat een DOAC krijgt voor het eerst groter dan het aantal nieuwe gebruikers van een VKA (53 versus 47%). De onderzoekers hebben ook gekeken naar therapietrouw. Ze bepaalden daarvoor het aantal dagen waarover een DOAC geleverd was ten opzichte van het totaal aantal dagen tussen de eerste en de laatste uitgifte (=proprotion of days covered; PDC). 88% van DOAC gebruikers had een PDC > 80%.

Belang voor de praktijk

De uitkomsten van dit onderzoek bevestigen de trend van toenemend DOAC-gebruik die ook door anderen werd gezien (SFK, 2017; IVM, 2017). Een PDC ≥ 80% betekent volgens de onderzoekers dat een patiënt therapietrouw is. Bij de introductie van de DOAC's bestond de vrees dat het wegvallen van de controle op het gebruik van antistolling door de trombosedienst tot therapieontrouw zou leiden. De onderzoekers stellen op basis van hun resultaten dat deze vrees geen reden hoeft te zijn om geen DOAC voor te schrijven. De vraag is of deze stellingname terecht is. De gebruikte methode om therapietrouw te berekenen, kent beperkingen. Gebruikers van weekafleveringen werden geëxcludeerd, evenals patiënten die na een eerste aflevering geen vervolgaflevering ontvingen. De onderzoekers onderkennen zelf dat een opwaartse bias mogelijk is als gevolg van het niet goed meewegen van (vroegtijdig) stoppen van het DOAC-gebruik. Ook onderkennen zij het risico van misclassificatie: het ophalen van medicatie bij de apotheek impliceert niet automatisch dat medicatie daadwerkelijk is gebruikt. Een vergelijking met de therapietrouw bij de VKA-gebruikers is niet gemaakt en was met de gebruikte methode ook niet betrouwbaar mogelijk.

Mogelijke belangenverstrengeling

De auteurs vermelden dat zij geen conflicterende belangen hebben.

Bron

• Van den Heuvel JM et al. NOAC's replace VKA as preferred oral anticoagulant among new patients: a drug utilization study in 560 pharmacies in The Netherlands. Thromb J. 2018;16:7.
• SFK. Fors groei DOAC-gebruik zet ook dit jaar door. Pharm Weekbl. 2017;152(18):9.
• IVM. MOVIE aantal gebruikers DOAC's. IVM. 5 juli 2017.