Ervaringen met nieuwe bloedglucoseverlagende middelen

Het Meldpunt Medicijnen is een platform van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) waar patiënten hun ervaringen met geneesmiddelen kunnen melden. Er zijn diverse meldingen geweest over de nieuwe bloedglucoseverlagende middelen, de dipeptidylpeptidase-4-remmers (DPP-4-remmers), glucagon-like peptide 1-agonisten (GLP-1-agonisten) en natrium-glucose-cotransporter 2–remmers (SGLT-2-remmers).

Resultaten

Op de website zijn 21 meldingen gemaakt over nieuwe bloedglucoseverlagende middelen: 9 over DPP-4-remmers, 9 over GLP-1-agonisten en 3 over SGLT-2-remmers. De meeste meldingen gaan over bijwerkingen, andere ervaringen, zoals gebruiksgemak komen niet aan bod (zie tabel 1). Dertien meldingen gaan over bijwerkingen, waarvan er 3 bijwerkingen niet bekend zijn in de literatuur. Een melding van een verpleegkundigen was opvallend; zij zag na gebruik van linagliptine enorm urineverlies met ammoniakgeur, die opnieuw optrad na herstart met het middel (positieve rechallenge). De meldingen vermelden niet of patiënten al dan niet op de hoogte waren van de mogelijke bijwerkingen van de middelen.  

Tabel 1. Soorten meldingen per medicijngroep. Classificatie van meldingen; rood is een meest negatieve beoordeling en groen geeft meest positieve beoordeling aan.

Liraglutide (Victoza®) geeft opvallende resultaten. Patiënten zijn vaak enthousiast in het begin vanwege gewichtsafname, maar zijn teleurgesteld als dit effect afneemt.

In dezelfde periode zijn er 25 meldingen geweest over metformine en 5 over gliclazide, die overwegend over bijwerkingen gingen. Van de andere orale bloedglucoseverlagende middelen zijn geen meldingen beschikbaar.

Discussie/belang voor de praktijk

De nieuwe bloedglucoseverlagende middelen hebben geen plaats in het medicamenteuze stappenplan van de NHG- Standaard Diabetes (2013). Er wordt in relatie tot het totaal aantal gebruikers veel meer gemeld over deze nieuwe geneesmiddelen dan over de andere bloedglucoseverlagende middelen. Als zorgverleners weten wat er bij de patiënten speelt, kunnen ze daarop inspelen door bijvoorbeeld informatieverstrekking en geruststelling. Dit heeft invloed op de motivatie tot goed geneesmiddel gebruik (therapietrouw monitor).

Van de 13 meldingen over bijwerkingen die gedaan zijn op het meldpunt blijken 10 bijwerkingen bekend te zijn in de literatuur. Het is niet bekend of de melders op de hoogte waren van de mogelijke bijwerkingen. Uit onderzoek van therapietrouw monitor blijkt echter dat 33% van de diabetespatiënten niet weet welke bijwerkingen zij kunnen verwachten. Het is de taak van de zorgverleners om informatie over deze bijwerkingen te geven. Ditzelfde geldt voor de werking van een middel. In de SmPC liraglutide is vermeld dat gewichtsverlies vooral optreedt in de eerste paar weken en weer stabiliseert na ongeveer 3 maanden. Indien zorgverleners dit goed communiceren, kan dit teleurstelling voorkomen bij de patiënten.

De ervaringen van het meldpunt zijn niet geschikt voor een wetenschappelijke beschouwing van bijwerkingen en ervaringen, maar dient puur als inventarisatie van de ervaringen van patiënten met geneesmiddelen. Dit is anders dan bij bijwerkingencentrum Lareb, dat de veiligheid van geneesmiddelen bewaakt door middel van het analyseren van meldingen van bijwerkingen.