Nieuwe GOLD-richtlijn voor COPD

In november 2016 verscheen de nieuwe versie van de Global Strategy for the Diagnosis, Management and Prevention of COPD, een richtlijn van het Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). In het document zijn aanbevelingen opgenomen voor de preventie, diagnostiek en behandeling van COPD. Met name rond combinatiepreparaten van langwerkende bèta-agonisten (LABA's, long acting beta-2-agonists) en langwerkende anticholinergica (LAMA's, long acting muscarinic antagonists) zijn nieuwe aanbevelingen opgenomen.

Symptomen belangrijker dan longfunctie bij vaststellen ernst

De indeling naar ernst van de COPD berust op de symptomen en op het risico van exacerbaties. Om de ernst van de symptomen vast te stellen adviseert GOLD niet alleen naar klachten van kortademigheid te kijken, maar ook naar andere symptomen, zoals hoesten en slijmvorming. Dit kan met behulp van vragenlijsten, zoals de St. George's Respiratory Questionnaire (SGRQ) of de COPD Assessment Test (CAT). Patiënten met weinig symptomen (CAT<10) vallen in GOLD-categorie A of C, afhankelijk van het aantal exacerbaties in het voorgaande jaar. Patiënten met 0 of 1 exacerbaties vallen in categorie A of B, met 2 of meer exacerbaties in categorie C of D. De longfunctie (gemeten met de FEV_1­) speelt geen rol meer in het vaststellen van de ernst van de COPD.

Meer plaats voor LABA/LAMA

Voor patiënten met GOLD categorie A (weinig symptomen, weinig exacerbaties) bestaat de behandeling uit een luchtwegverwijder. Deze mag kort- of langwerkend zijn. Voor patiënten in categorie B (veel symptomen, maar een laag risico op exacerbaties) adviseert GOLD een langwerkende luchtwegverwijder. Bij onvoldoende effect komt de patiënt in aanmerking voor een combinatiepreparaat van LABA en LAMA. Bij zeer ernstige kortademigheid kan de arts direct een combinatiepreparaat voorschrijven. Bij onvoldoende effect van een combinatiepreparaat van LABA en LAMA bij categorie B adviseert GOLD terug te gaan naar een enkelvoudig preparaat.

Bij patiënten met weinig klachten maar frequente exacerbaties (categorie C) is de eerste stap in de behandeling een LAMA. Bij onvoldoende verlaging van het aantal exacerbaties is de volgende stap bij voorkeur een combinatiepreparaat LABA/LAMA, of anders een combinatie van LABA en inhalatiecorticosteroïd (ICS). Bij de laatste categorie patiënten (veel klachten en frequente exacerbaties) adviseert GOLD te starten met een LABA/LAMA-combinatiepreparaat. Mochten er toch nog exacerbaties optreden dan kan de arts een ICS toevoegen of overstappen op een LABA/ICS-combinatiepreparaat. Patiënten met astma-COPD-overlapsyndroom kunnen beter starten met LABA/ICS. Wanneer patiënten ondanks gebruik van een ICS nog exacerbaties doormaken, is het stoppen van het ICS aangewezen.

Therapietrouw en inhalatietechniek cruciaal

Verder benadrukt GOLD het belang van een goede inhalatietechniek en therapietrouw. Bij het starten van een geneesmiddel moet de voorschrijver of apotheker de patiënt instrueren en checken of de techniek goed is. Bij onvoldoende effect van een behandeling zal de voorschrijver eerst moeten nagaan of de inhalatietechniek en de therapietrouw in orde zijn alvorens de behandeling te wijzigen.

Belang voor de praktijk

Hoewel er veel overlap bestaat tussen de aanbevelingen uit de NHG-Standaard COPD (2015) en deze nieuwe GOLD-richtlijn, zijn er ook verschillen. De GOLD-richtlijn ziet meer plaats voor combinatiepreparaten van LABA en LAMA. Ook spreekt GOLD een voorkeur uit voor LAMA bij patiënten met weinig klachten maar frequente exacerbaties. Beide richtlijnen zien een beperkte plaats voor ICS bij COPD.

Belangenverstrengeling

GOLD wordt gefinancierd vanuit de verkoop van haar producten. De experts betrokken bij het opstellen van de richtlijn zijn veelal betrokken bij door de farmaceutische industrie gesponsorde studies naar geneesmiddelen voor COPD.

Bron

Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease. GOLD 2017  Global Strategy for the Diagnosis, Management and Prevention of COPD.