Over IVM

Het IVM heeft een breed pakket van producten en diensten voor zorginstellingen, zorgverleners, zorgverzekeraars en bedrijven, overheden, patiënten-, belangen-, en beroepsorganisaties. Producten en diensten waarmee we onze missie proberen te volbrengen: zorgen voor een goed, veilig, en betaalbaar medicijngebruik in Nederland. 

Ruim 25 jaar verspreidt het IVM kennis om de farmaceutische zorg, het voorschrijfgedrag en de medicatieveiligheid te verbeteren. Het IVM is dé specialist op het gebied van medicatieveiligheid en komt met praktijkgerichte adviezen en oplossingen. Vandaar de slogan: IVM maakt je beter.

Bij het IVM werken artsen, apothekers, andere medische professionals en experts op het gebied van medicatieprocessen. De kernwaarden zijn de leidraad voor onze medewerkers en werkzaamheden:

• Onafhankelijk 
• Maatschappelijk
• Praktijkgericht
• Klantgericht
• Deskundig

Het IVM wil een wezenlijke bijdrage leveren aan de kwaliteit van de gezondheidszorg - in het bijzonder de farmaceutische zorg - en daarmee aan het welzijn van mensen. 

Het IVM is een stichting en wordt voor een deel gefinancierd door het ministerie van VWS. Daarnaast verstrekken derden, zoals ZonMW en verzekeraars, ons projectsubsidies. Ook zorginstellingen en beroepsorganisaties zijn afnemers van onze producten, zoals nascholingen en e-learningcursussen.

Wij doen ons werk vanuit een maatschappelijk perspectief, zonder winstoogmerk. Onze kernwaarden (maatschappelijk, onafhankelijk, praktijkgericht, klantgericht en deskundig) dienen als leidraad voor welke opdrachten we wel of niet aanvaarden.

Het IVM werkt samen met partners die het IVM aanvullen in kennis en expertise.

Binnen de G7 werkt het IVM nauw samen met:

• Bijwerkingencentrum Lareb
• College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG)
• Ephor
• Geneesmiddelenbulletin
• Nederlands Kenniscentrum Farmacotherapie bij Kinderen (NKFK)
• Zorginstituut Nederland (ZIN)

Het IVM heeft formele samenwerkingsovereenkomsten met:

• Apotheekkennisbank
• Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI)
• BijsluiterPlus
• Intrakoop
• HuisartsenService
• De Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP)
• Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG)
• MedischeScholing
• Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW)
• Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS)
• Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg (NIVEL)
• Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM)
• Vakbekwaam in Zorg

Voor nieuwe, op de markt toegelaten geneesmiddelen bestaan meestal nog geen richtlijnen. Artsen ontvangen daarentegen wel al veel informatie van de registratiehouders van het nieuwe geneesmiddel. Dat maakt het lastig om te bepalen of een nieuw, vaak duur geneesmiddel voor de patiënt een meerwaarde heeft ten opzichte van de bestaande middelen. Met het programma MedicijnBalans biedt IVM zorgprofessionals feitelijke en actuele informatie over nieuwe geneesmiddelen en stimuleert het de discussie over de meerwaarde van deze middelen. Het doel: artsen helpen een onderbouwde keuze te maken en hen stimuleren doelmatig voor te schrijven.

MedicijnBalans is een programma van het IVM dat wordt gesubsidieerd door VWS. Het IVM neemt jaarlijks een aantal nieuwe geneesmiddelen onder de loep. Dit kunnen medicijnen zijn die nieuw op de markt komen, maar ook middelen waarvan de indicatie wordt uitgebreid.

Werkwijze

Het IVM werkt samen met beoordelingsinstanties, beroepsorganisaties, registratiehouders, kennisinstituten en experts om informatie over de nieuwe geneesmiddelen te verzamelen en te verspreiden. Dit levert neutrale en objectieve informatie op die door het IVM of door de experts op het gebied van de desbetreffende geneesmiddelen uitgedragen wordt naar artsen en andere belanghebbenden.

De materialen die we ontwikkelen leggen we voor aan inhoudelijke experts zoals medisch specialisten, huisartsen en apothekers. Informatie over een specifiek geneesmiddel wordt ook voorgelegd aan de desbetreffende registratiehouder. Naar aanleiding van de reacties kijken we of de feitelijke informatie aanvulling behoeft. De informatie is niet statisch: nieuwe informatie, onderzoeken en ervaringen maken de informatie steeds completer.

Raad van Bestuur/directie

dhr. drs. R.J.W.M. Coolen van Brakel, directeur

Manager financiën

mevr. drs. C.T. Leliveld

Manager projecten en overheid

mevr. dr. M. Dankers

Manager scholing en advies

mevr. M.A.A. Dirven

Raad van Toezicht

dhr. P. Bosselaar (voorzitter)
mevr. X. van Praag
mevr. ing. I.P.G.M. Brekelmans
dhr. dr. M.T.M. van Raaij
dhr. dr. E.R. Heerdink

Medewerkers

Stichting Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik is door de Belastingdienst aangewezen als een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Een ANBI is een kerkelijke, levensbeschouwelijke, charitatieve, culturele of wetenschappelijke instelling of een instelling die op een andere manier bijdraagt aan het algemene nut.

Voor het verkrijgen of behouden van de ANBI-status moet Stichting Instituut voor Verantwoord medicijngebruik voldoen aan bepaalde voorwaarden en een aantal gegevens op een website publiceren. De vereiste publicatiegegevens kunt u downloaden via onderstaande button 'Standaardformulier publicatieplicht'.

Hier vind u de openbare versie van de jaarrekening 2022.

Het IVM heeft momenteel de volgende vacature:

• Manager Scholing en Advies, lid MT
• Lid Raad van Toezicht met financiële expertise

Het IVM verschijnt regelmatig in de pers: op televisie, radio, in de krant of op online nieuwssites. Bekijk hier het overzicht.

16 april 2024: Besparingen inzet biosimilars

• Persbericht IVM: Het IVM heeft berekend dat in de periode 2015-2022 de inzet van biosimilars bij vijf verschillende biologische geneesmiddelen heeft geleid tot een kostenbesparing van 82%. Aan deze middelen gaf Nederland in 2015 662 miljoen euro uit. In 2022 waren de uitgaven aan dezelfde middelen gedaald tot 169 miljoen, terwijl er veel meer patiënten werden behandeld. Als we het aantal patiënten uit 2022 zouden hebben behandeld tegen de kosten per patiënt van 2015 dan had dat 954 miljoen gekost. We gaven echter 169 miljoen uit. 

  Het rapport ‘Biosimilar Beloften Waargemaakt’ van maart 2024 is een vervolg op het rapport dat in 2021 werd gemaakt na afsluiting van het project 'Biosimilars op Maat’ dat het IVM in opdracht van het ministerie van VWS uitvoerde samen met de Initiatiefgroep Biosimilars Nederland.

• Ook bij onder meer ApothekersNieuws, Reformatorisch dagblad, Pharmaceutisch Weekblad en Zorgkrant aandacht voor het IVM-persbericht.

16 april: Melatoninepil: slaapopwekker of klachtenveroorzaker?

• Pointer: Ruim 500 slaapexperts luidden in 2019 de noodklok: haal melatonine uit de schappen van de drogist. “Het is nu ruim vier jaar na die noodklok, en we zijn geen steek opgeschoten”, stelt Ruud Coolen van Brakel, directeur van het IVM. “Ik kan nu naar de Kruidvat of Etos lopen en een potje vol kopen.”

6 april 2024: Oneigenlijk Medicijngebruik

• Stand van Nederland: In deze uitzending van Omroep WNL een interessante reportage over oneigenlijk gebruik van medicatie. Met een bijdrage van IVM directeur Ruud Coolen van Brakel.  Ozempic is op de markt als diabetesmedicijn, maar is onder millennials populair om af te vallen. Zo zijn er nog meer medicijnen die voor andere doeleinden worden gebruikt, met alle risico's van dien. "Er is niet voor niets een balans tussen de werkzaamheid en de mogelijke schadelijkheid van een middel.'

6 april 2024: Honderden miljoenen euro's aan medicijnverspilling in Nederland

• Kassa: In deze uitzending over medicijnverspilling in Nederland is IVM directeur Ruud Coolen van Brakel in de studio te gast. “Wij werden laatst geattendeerd op een Facebookgroep waarin mensen overgebleven IVF-medicatie onderling aan het verhandelen waren. Dus je ziet op allerlei vlakken dat mensen het maatschappelijk onacceptabel vinden dat middelen niet hergebruikt kunnen worden en dat die gewoon weggegooid moeten worden. Het is doodzonde. Het is geldverspilling en het is maatschappelijk onverantwoord omdat we op allerlei gronden tekorten te hebben. De enige die hier profijt van heeft is de farmaceutische industrie.”

23 maart 2024: ADHD-pil - Oneigenlijk gebruik door studenten

• TvPO: ADHD-medicatie slikken die aan iemand anders is voorgeschreven: het is niet verstandig. Toch doet 1 op de 30 studenten dit soms. In dit artikel van IVM-collega's Marieke van den Berk-Bulsink en Marcel Stroo i.s.m. Michelle van der Horst van Trimbos lees je waarom, of het kwaad kan en hoe poh’s-ggz kunnen helpen het oneigenlijk gebruik te voorkomen. 

22 maart 2024: Insulines met op elkaar lijkende namen het vaakst verwisseld

• PW: Nu steeds meer insulines op de markt verschijnen, neemt de kans op verwisselingen − en dus medicatie-incidenten − toe. In 2023 kwamen 794 meldingen over incidenten met insulines binnen bij Voorkomen Medicatie-incidenten (VMI). Insuline aspart (Novorapid) en insuline aspart/insuline aspart protamine (Novomix) werden het meest verwisseld. Farmaciestudent Boris Seijkens schreef hier een artikel over voor PW (Pharmaceutisch Weekblad 22.03.2024 159 | 12).

21 maart 2024: Claudia gebruikt omstreden afslankmiddel: 'Iedereen gebruikt het!'

• Telegraaf online IVM apotheker Marloes Dankers waarschuwt in deze reportage over de risico's (denk aan misselijkheid, maagdarmklachten  en ontsteling van de alvleesklier) en het slechts tijdelijke effect ('geen quick fix') van het gebruik van het omstreden afslankmiddel ozempic. De gevolgen op de lange termijn zijn onduidelijk. Het recente coma geval in België geeft aan dat zeker met vervalste ozempic je geen idee hebt wat ze in je pen stoppen. "Je bent je eigen proefkonijn", aldus Dankers.

16 maart 2024: Zorgen om verkoop nepvarianten 'afslankmiddel' Ozempic: Belgische vrouw in coma

• Nieuwsuur De uitzending over illegale verkoop van nep-Ozempic gezien?  IVM collega en apotheker Marloes Dankers uit haar zorgen om de illegale verkoop van nep-Ozempic. "Er zijn geneesmiddelen onderschept waar niks in zat, dus bijvoorbeeld een injectiepen met pure zoutoplossing. Bij het geval in België ging het om insuline, maar er zijn ook gevallen bekend dat er verontreinigde geneesmiddelen in zaten of een veel te hoge of te lage dosering. In feite kan iedereen er alles in stoppen en hoef je alleen de verpakking na te maken."

1 maart 2024: Is Droomsap veilig te gebruiken?

• Meldpunt Max: Droomsap; het klinkt als een onschuldige frisdrank, maar dit slaapmiddel bevat het geneesmiddelen ingrediënt doxylamine. Doxylamine is in Nederland alleen op recept verkrijgbaar. Artsen schrijven het voor als medicijn voor de behandeling van ernstig zwangerschapsbraken. Hoewel de verkoop officieel verboden is in Nederland, is Droomsap zonder recept verkrijgbaar in buitenlandse webshops. Wat zijn de #bijwerkingen van dit middel en is het veilig te gebruiken? IVM collega Anke Lambooij geeft toelichting in de uitzending. 

29 januari 2024: Wie heeft er het meeste recht op de schaarse afslankprik?

• NRC.nl: Het Instituut Verantwoord Medicijngebruik wijst naar de producent, Novo Nordisk. „Wij waren in september meteen sceptisch, niet zozeer over de intenties, maar over het effect van die oproep. Aandacht leidt immers tot meer vraag”, zegt Marloes Dankers van het instituut. Fabrikanten zouden niet zelf de publiciteit moeten zoeken met berichten over tekorten, zegt zij. „Zij hebben een commercieel belang, zij moeten dat aan de officiële kanalen, zoals CBG, overlaten.”

20 & 21  januari 2024:  Slaap uit de Winkel. Mensen kopen van alles om lekker te slapen. Zou het werken?

• NRC weekendeditie: Melatonine en DroomSap kun je zo krijgen, maar zijn ze wel onschadelijk? Volgens de stichting Farmaceutische Kengetallen gebruikten 1,3 miljoen Nederlanders slaapmiddelen in 2022. Slaapproblemen komen veel voor. Eén op de vier Nederlanders van twaalf jaar en ouder heeft er last van, blijkt uit CBS-cijfers. Anke Lambooij, apotheker bij het IVM: “Het is geen onschuldig middel. Die suggestie heb je wel als het naast de Smarties ligt.” DroomSap raadt ze af, ondanks de lage dosering doxylamine. ”Ik zie dit als een verouderd middel met veel bijwerkingen. Je moet zorgen dat mensen het risico snappen, en weten wanneer ze beter naar de dokter kunnen gaan.”

17 januari 2024: Patiënten delen medicatie­wensen slechts beperkt met zorg­verlener

• DOQ: Ongeveer 40% van de patiënten is niet tevreden over zijn medicatie. Patiënten bespreken dat echter lang niet altijd met hun arts of apotheker, deels door onwetendheid bij wie ze precies terechtkunnen met een specifieke vraag. Dat blijkt uit onderzoek van het Instituut Verantwoord Medicijngebruik. Apotheker Anke Lambooij licht het onderzoek toe. “Wees als apotheker of huisarts zichtbaar voor je patiënten."

12 januari 2024: Aandacht nodig voor rationeel voorschrijven van nieuwe geneesmiddelen

• PW: Nieuwe middelen bieden extra behandelmogelijkheden, maar de risico’s zijn vaak onbekend, zegt IVM-collega en apotheker Marloes Dankers. Zij deed onderzoek naar de keuzes en visies van zorgverleners in de eerste lijn ten aanzien van nieuwe middelen en concludeerde: “Wetenschappelijk bewijs speelt een beperkte rol in de overweging een nieuw middel voor te schrijven.” Pharmaceutisch Weekblad 12.01.2024 159 | 1/2

12 januari 2024: Patiënt is vaak niet tevreden over zijn medicijngebruik

• PW: Bijna 40% van de mensen die geneesmiddelen gebruiken is niet helemaal tevreden over het gebruik en wil weten of er verbeteringen mogelijk zijn. De apotheker kan naast de huisarts een belangrijke rol spelen in het optimaliseren van het geneesmiddelgebruik, maar patiënten weten hem hiervoor nog onvoldoende te vinden. “Een mooie kans voor apothekers om zich nog zichtbaarder te maken als medicatiespecialist.” Een artikel van IVM-collega's Sophie ter Hark, Anke Lambooij en Marieke van den Berk-Bulsink vanwege de jaarlijkse Dag van Verantwoord Medicijngebruik. 

9 januari 2024: Dag van Verantwoord Medicijngebruik - meer gesprek over onnodig medicijngebruik nodig  

• Persbericht IVM:  Bijna 40% van de patiënten is ontevreden met de medicijnen die ze gebruiken. Zo blijkt uit onderzoek dat het Instituut Verantwoord Medicijngebruik (IVM) uitvoerde in het Medicijnpanel. Hoewel de helft van hen iets zou willen veranderen aan de medicijnen, bespreekt slechts 30% dat met een (huis)arts of apotheker.

9 januari 2024: Radio M Utrecht

• Aan tafel!: IVM-collega Marieke van den Berk-Bulsink is uitgenodigd door Radio M Utrecht om uitgebreid stil te staan bij de Dag van Verantwoord Medicijngebruik. Het item is te beluisteren vanaf circa 08:13. 

9 januari 2024: Dag van Verantwoord Medicijngebruik, thema demedicalisering

In de media en op social media volop aandacht voor de Dag van Verantwoord Medicijngebruik. Een selectie:

• Ambiq
• Apcon
• Apotheekkennisbank
• BENU
• BijsluiterPlus
• CBD
• Coöperatieve Apothekersvereniging West-Friesland
• Crohn & Colitis NL
• Ellen Social
• Fagron
• FBA
• HuisartsenService
• Inszo
• KNMP
• Lichen Planus Vereniging Nederland
• MECVS Nederland
• Medxpert
• Mind
• Nationale Vereniging Sjögrenpatiënten
• NPO Radio 1, IVM-collega Anke Lambooij te gast in het programma Nieuws en Co (te beluisteren vanaf 42 minuten)
• NTvG
• NVDA
• Omroep Zeeland
• OptimaFarma
• Parkinson Vereniging 
• Patiëntenfederatie Nederland
• Pharmaceutisch Weekblad
• Pharmi (MedicijnWijs)
• PiL-nascholing
• Psyfar VS
• Radio Utrecht (studio M), IVM-collega Marieke van den Berk-Bulsink te beluisteren in het lunchprogramma 'Aan tafel!'
• Reformatorisch Dagblad
• ReumaZorg Nederland
• Schildklier Organisatie Nederland
• SeniorenWijzer, in de december-uitgave verscheen het artikel 'Minder pillen: waarom, wanneer en hoe?' gekoppeld aan de Dag van Verantwoord Medicijngebruik
• Service Apotheek
• Slingeland ziekenhuis
• Stichting voor Afweerstoornissen
• Telegraaf.nl
• Tijd voor MAX, dokter Ted over verantwoord én onnodig medicijngebruik: “Een APK, Alle Pillen Kloppen, is heel nuttig” 
• Vereniging voor Angio Oedeem
• VMCE
• ZonMw
• Zorgkrant

3 januari 2024: Moordpillen? 

• NPO3: In de documentaire 'Moordpillen?' legt IVM-collega en apotheker Marieke van den Berk-Bulsink uit welke medicijnen voor ADHD er zijn. De drieluik Moordpillen? is vanaf 3 januari wekelijks te zien op NPO3. 

28 december 2023: Doelmatig gebruik van nieuwe geneesmiddelen

• Dé Verpleegkundig Specialist: "Elk jaar komen er nieuwe geneesmiddelen beschikbaar op de Nederlandse markt. Goede informatie over de toegevoegde waarde van nieuwe geneesmiddelen, discussie tussen zorgverleners over hun eigen voorkeuren en keuzes en alertheid op beïnvloeding door de farmaceutische industrie kunnen bijdragen aan het doelmatig gebruik van nieuwe geneesmiddelen." Een artikel van onder meer IVM-collega's Marloes Dankers en Marjorie Nelissen. Verschenen in Dé Verpleegkundig Specialist, jaargang 18 - editie 4 - 2023 (www.vakblad-dvs.nl). Een dubbelpublicatie met PiL.

27 december 2023: Wat kunt u doen om … niet beïnvloed te worden?

• NTvG: Er blijft veel aandacht voor het onderzoek van IVM-collega Marloes Dankers over beïnvloedingsstrategieën in marketingmaterialen gericht op huisartsen. Beluister ook de podcast '#28 Bloedarmoede interpreteren' (vanaf 23.45). 

22 december 2023: Impact op afname kwaliteit van leven verminderen

• Farma Magazine: "Bij misselijkheid en braken is in uitzonderlijke gevallen, bijvoorbeeld bij een verhoogd risico op dehydratie, behandeling met medicatie te overwegen. Het gebruik of juist staken van medicatie bij misselijkheid en braken in de palliatieve fase kan bijdragen aan het behoud van de kwaliteit van leven." Een interview met IVM-collega Marieke van den Berk-Bulsink n.a.v. de FTO-module Misselijkheid en braken. 

22 december 2023: Instituut Verantwoord Medicijngebruik zet activiteiten voort van Biosimilars Nederland

• Persbericht IVM: De Initiatiefgroep Biosimilars Nederland (IBN) wordt vanwege gebrek aan middelen opgeheven. Het Instituut Verantwoord Medicijngebruik (IVM) neemt vanaf 1 januari 2024 het gedachtengoed en de kennis over en zet het beheer van de website en de uitgave van de nieuwsbrief voort.

20 december 2033: IVM benoemt Peter Bosselaar tot nieuwe voorzitter Raad van Toezicht

• Persbericht IVM: Peter Bosselaar is met ingang van 1 januari 2024 benoemd tot voorzitter van de Raad van Toezicht van het IVM. Bosselaar neemt het stokje over van dr. Lode Wigersma die deze taak 8 jaar heeft vervuld. Het IVM en de leden van de Raad van Toezicht bedanken Wigersma voor zijn deskundig en bevlogen voorzitterschap.

15 december 2023: Afslankmiddel semaglutide uitgeroepen tot 'medische doorbraak van het jaar'

• EenVandaag: Het afslankmiddel semaglutide is door vakblad Science uitgeroepen tot 'wetenschappelijke doorbraak van het jaar'. Het medicijn, wereldwijd bekend onder merknaam Ozempic, is een enorme hype. Maar er kleven ook nadelen aan, waarschuwen experts zoals IVM-collega Marloes Dankers. 'We maken ons daar oprecht zorgen over. 'Enerzijds zie je bij het voorschrijven dat er niet altijd de juiste regels in acht worden genomen, maar er zijn ook zeker patienten die het zelf gaan bestellen via internet zonder begeleiding van een arts en dat is risicovol.' aldus Marloes Dankers. Lees ook het bijhorende artikel op EenVandaag.

December 2023: App op recept

• HuisartsenService magazine: in het december nummer aandacht voor de URinControl app, ontwikkeld door huisartsen van het UMCG. Deze app biedt vrouwen met urine-incontinentie informatie, een persoonlijk oefenschema met blaastraining en/of bekkenbodemspieroefeningen en herinneringen en beloningen. IVM-apotheker Anke Lambooij: ‘De URinControl-app bleek even effectief als zorg via de huisarts voor vrouwen met urine-incontinentie. De zorgkosten waren in de groep die de app gebruikte 160 euro per patiënt per jaar lager’.

2 december 2023: Zeer verslavende medicatie gemakkelijk online verkrijgbaar.

• BNNVARA Kassa besteedde uitgebreid aandacht aan de risico’s van online medicatie kopen zonder recept. Directeur Ruud Coolen van Brakel van het Instituut Verantwoord Medicijngebruik waarschuwt: ’alle middelen die bedoeld zijn om de wet te omzeilen moeten verboden moeten. Ze zijn een groot gevaar voor de volksgezondheid". Kijk de uitzending hier terug.

November: Paracetamol tegen koorts bij kinderen, hoe zit het ook alweer?

• Lijfblad, editie 5: In dit artikel is een interessante paracetamolcasus uitgelicht naar aanleiding van de Praktijkprikkel van VMI (Voorkomen Medicatie-Incidenten) over toediening van Sinaspril Paracetamolstroop aan een 6 weken oude baby, op advies van de kinderarts. Een Praktijkprikkel is een korte beschrijving van een medicatie-incident met aanbevelingen voor de praktijk. 

18 november 2023: Ongevoeligheid voor medicijnen: het risico van onjuiste antibiotica slikken

• Nu.nl: Zo’n 45 procent van de Nederlanders houdt zich niet aan de voorgeschreven lengte van een antibioticabehandeling. Dat kan grote gevolgen hebben voor de behandeling. "De enige manier om resistentie zo goed mogelijk te voorkomen is door antibiotica alleen te slikken als het nodig is en het op de goede manier te doen. Neem dus niet zomaar antibiotica pillen", benadrukt Lambooij. "Antibiotica werken alleen tegen bacteriën. Als je ze gaat slikken als je een virus hebt, blijf je ziek, maar kunnen de bacteriën in je lichaam wel resistent worden." 

November 2023: A practice guide on antimicrobial stewardship in nursing homes

• BMC: 'A practice guide to help nursing homes set up an antimicrobial stewardship (AMS) program was developed based on experiences gained during a project at one of the largest providers of elderly care in the South-east of the Netherlands. ' Een bijdrage van onder meer IVM-collega's Marjorie Nelissen en Pauls Geels (12, Article number: 120 (2023). 

22 oktober 2023: Verslaafd op doktersrecept

• Pointer: Gewaarschuwd door de opioïdenepidemie die zich in de VS voltrok, werd in ons land in 2019 een taakgroep opgericht die de groei van het aantal gebruikers een halt toe moest roepen. Inmiddels is deze taakgroep gestopt, terwijl het aantal mensen dat opioïden kreeg voorgeschreven in 2022 weer steeg naar 1 miljoen opioïdengebruikers. Zat de taak van de taakgroep er wel op? IVM-collega en voormalig projectleider taakgroep Anke Lambooij geeft haar reactie in de tv-uitzending van Pointer. Lees ook het bijhorende artikel 'Zorgen om stijgend aantal gebruikers opioïde pijnstillers'.  

16 oktober 2023: "Artsen slaan alarm om influencers die op hun stoel gaan zitten. Zwanger na medisch advies van een influencer: ‘Eén keer geen condoom en het was raak’

• AD: "We zien een enorme hausse aan niet-deskundige mensen die claims verspreiden en heel veel bereik hebben. Als mensen niet ook een deskundige raadplegen kan dat grote gevolgen hebben. Ik denk dat we die de komende jaren gaan zien", aldus Ruud Coolen van Brakel, directeur Instituut Verantwoord Medicijngebruik (IVM).  Zijn advies : informeer óók altijd bij je (huis)arts.

General practitioners-community pharmacists pharmacotherapy discussion groups: Analysis of their implementation through a series of case studies

• ScienceDirect.com: Samenvatting van internationale publicatie, september '23. Het farmacotherapieoverleg (FTO) van huisartsen en apothekers is al jaren breed geïmplementeerd in Nederland. Belangrijke doelen van het FTO zijn het verbeteren van de kwaliteit van voorschrijven en de samenwerking tussen huisartsen en apothekers. Vergelijkbare discussiegroepen bestaan ook in België en Zwitserland. In een internationale studie zijn de opzet, organisatie en implementatie van de discussiegroepen in de drie landen met elkaar vergeleken. Hierdoor is er meer inzicht in factoren die van invloed zijn op de implementatie, zoals het verwachtingspatroon van huisartsen en apothekers, de vorm van de discussiegroepen en de rol van apothekers in de gezondheidszorg.

27 september 2023: Hoe kan het dat huisartsen nog steeds vaak oxycodon voorschrijven? En andere vragen over gebruik van zware pijnstillers beantwoord

• EenVandaag: Hoewel artsen en apothekers al jarenlang waarschuwen voor verslaving en ernstige bijwerkingen, is het aantal gebruikers van zware pijnstillers de afgelopen 2 jaar tot 1,1 miljoen gestegen. Op EenVandaag geven apotheker Anke Lambooij van het IVM en hoogleraar anesthesiologie Albert Dahan aan het LUMC antwoord op de vraag 'Wat willen jullie weten over deze toename?'

  Lambooij adviseert patiënten om niet direct te stoppen met oxycodon en kritisch te blijven. "Als je wil stoppen met het middel, bespreek het eerst met de arts of de apotheker. Wees daar ook zelf alert op, praat erover en geef door het aan het verplegend personeel."

25 september 2023: Terugdringen gebruik pijnstillers faalt.

• Telegraaf: De Vereniging voor Verslavingsgeneeskunde en het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) maken zich grote zorgen over de toename in gebruik van zware, verslavende pijnstillers. Zij roepen huisartsen en medisch specialisten op nog kritischer te kijken of de pijnstillers wel altijd noodzakelijk zijn. “Hoe meer mensen deze middelen krijgen, hoe groter de groep die eraan verslaafd kan raken”, aldus Anke Lambooij, apotheker bij het IVM. Er blijken grote verschillen te zijn in voorschrijven tussen ziekenhuizen onderling. "Zo schrijft het ene ziekenhuis na een bepaalde operatie vaker en meer opioïden uit dan een ander. En daarbij is niet de pijn van de patiënt leidend maar de protocollen".

23 september 2023: De corona-herhaalprik: wat is wijsheid?

• Telegraaf (DE KWESTIE): Ruud Coolen van Brakel (directeur van het IVM) en Jan Grandjean (emeritushoogleraar cardiothoracale chirurgie) zijn bezorgd, maar om verschillende redenen. 'Het is treurig dat er nog steeds veel nepnieuws rondgaat over Covid-19, geneesmiddelen en vaccins, soms zelfs door artsen en wetenschappers die in een fuik van gekleurde informatie zijn gelopen. Gelukkig is die groep erg klein, en het feit dat hiernaast een van die artsen ’tegen boosters’ pleit, geeft een vertekend beeld.' aldus Ruud Coolen van Brakel, directeur van het IVM.

Je hoeft niet alles te slikken. Onderzoek naar medicijngebruik onder 65-plussers

• Plus magazine, oktober '23: Veel ouderen hebben nogal wat problemen met hun medicijngebruik: bijwerkingen, slechte leverbaarheid, moeilijk leesbare bijsluiters, vervelende bijwerkingen, of gewoon vergeten in te nemen. Het zijn de uitkomsten van een panelonderzoek van Plus Magazine: hoe ervaren 65-plussers zelf hun medicijngebruik? De resultaten uit het onderzoek zijn voorgelegd aan Els Dik die vanuit haar expertise heeft gereageerd met antwoorden en waardevolle adviezen. 

8 september 2023: Rage in de VS: kilo's kwijt dankzij een wekelijkse prik. Hoe zit het in Nederland?

• Algemeen Dagblad: "Het beeld van Ozempic als makkelijk afslankmiddel, dat vanuit de Verenigde Staten naar Nederland komt, klopt niet, stelt Dankers. Zo’n medicijn is geen quick fix om veel af te vallen. Dat is bedoeld ter ondersteuning, niet meer dan dat.”. IVM collega Marloes Dankers geeft duiding.

1 september 2023: Nieuw onderzoek: marketingmaterialen van farmaceutische industrie bevatten veel beïnvloedingsstrategieën  

• PLOS ONE (wetenschappelijk tijdschrift): Onderzoek van Marloes Dankers i.s.m. onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen, Nivel, Universiteit Utrecht en Vrije Universiteit Amsterdam wijst uit dat de farmaceutisch industrie via het versturen van marketingmaterialen het voorschrijfgedrag van huisartsen probeert te beïnvloeden. Lees de samenvatting. Luister ook naar de podcast Kennis & Co, NPO/Radio van vrijdag 1 september 2023 waarin onderzoeker Marloes Dankers vertelt over het onderzoek. 

18 augustus 2023: Incidenten door voorschrijvers, toedieners én afleveraars

• PW, nr. 33/34: Bij het landelijk meldpunt voor medicatie-incidenten (VMI) zijn in 2022 18.799 (bijna-)incidenten gemeld. Dit aantal ligt iets boven dat van 2021 maar is veel hoger dan de twee jaren daarvoor. De meeste meldingen kwamen uit ziekenhuizen en openbare apotheken. “Alleen als alle betrokken beroepsgroepen zich sterk maken voor medicatieveiligheid, zal het aantal medicatie-incidenten significant afnemen.”

Augustus 2023: Wie geef je hormoontherapie en wie niet?

• FarmaMagazine: De NHG-Standaard De overgang wijzigde op een aantal belangrijke punten. Deze veranderde inzichten zijn van belang voor de eerstelijnszorg en verdienen daarom bespreking in het FTO. Het IVM maakte een module over de behandeling van overgangsklachten die apothekers en huisartsen helpt bij de voorbereiding en uitvoering van dit FTO. Dr. Marjorie Nelissen, apotheker bij het IVM, schept meer duidelijkheid over de meerwaarde van de materialen ter voorbereiding van het FTO voor zowel apotheker als huisarts.

Augustus 2023: Beïnvloeding door de farmaceutische industrie

• TvPO nr. 4: Menno van Woerkom, adviseur bij het IVM, zet uiteen waarom praktijkondersteuners en verpleegkundigen een interessante doelgroep zijn voor de farmaceutische industrie. "Het is beter om farmaceutische bedrijven op afstand te houden."

19 juli 2023: Waarom nog altijd voor honderden miljoenen aan bruikbare medicijnen worden weggegooid

• EenVandaag: IVM-directeur Ruud Coolen van Brakel over medicijnverspilling bij EenVandaag.  

  "Al met al wordt er jaarlijks voor honderden miljoenen euro's aan medicijnen weggegooid, denkt Ruud Coolen van Brakel van het Instituut Verantwoord Medicijngebruik. 'Het is te gek voor woorden dat we hier geen oplossing voor kunnen vinden."

  Ook hij wijst naar Europa als obstakel en de zogeheten Richtlijn inzake vervalste geneesmiddelen. Die bepaalt dat elk doosje herleid moet kunnen worden naar de fabrikant." Uitzending gemist? Bekijk de uitzending op NPO Start.

7 juli 2023: Evergreening van geneesmiddelen kost de samenleving veel geld

• PW: Om de maatschappelijke kosten te berekenen van evergreening – de periode van marktexclusiviteit verlengen door het aanbrengen van kleine aanpassingen in de oorspronkelijke werkzame stof of formulering van een geneesmiddel waarvoor octrooi is gekregen – nam een onderzoeksgroep - onder leiding van Erasmus Universiteit - Herceptin onder de loep. Conclusie: de kosten lopen in de miljoenen. De vraag is tegen welke prijs voorschrijvers en verzekeraars mee moeten gaan met evergreening-strategieën als die de samenleving zoveel geld kosten.

4 juli 2023: Raad van Toezicht IVM met twee nieuwe leden versterkt

• Persbericht IVM: Het IVM benoemt per 1 september 2023 dr. Rob Heerdink en dr. Marcel van Raaij als nieuwe leden van de Raad van Toezicht. Het IVM is blij met de komst van deze nieuwe leden in de Raad van Toezicht.

28 juni 2023: Een kwart van de 80-plussers gebruikt meerdere valrisicoverhogende middelen

• Persbericht IVM: In 2022 gebruikte 23% van de 80-plussers twee of meer valrisicoverhogende geneesmiddelen, en 2% zelfs vier of meer. Deze percentages dalen langzaam sinds 2019, maar blijven schrikbarend hoog. Aandacht voor valpreventie en het minderen van valrisicoverhogende geneesmiddelen, zoals slaap- en kalmeringsmiddelen en bloeddrukverlagers blijft nodig. 

21 juni 2023: Eén op drie nieuwe gebruikers krijgt slaapmiddelen langer dan aanbevolen

• Persbericht IVM: In het 4^e kwartaal van 2022 kreeg 36% van de nieuwe gebruikers van slaapmiddelen voor meer dan 20 dagen slaapmedicatie afgeleverd. Na 2 weken van gebruik neemt de werking af, terwijl bijwerkingen blijven bestaan. Daarom is aandacht voor beperkt voorschrijven en goede voorlichting bij het afleveren noodzakelijk. 

14 juni 2023: SGLT2-remmers nemen snel plek in

• Persbericht IVM: Nederlandse huisartsen schreven in 2022 veel vaker SGLT2-remmers voor dan in eerdere jaren. Het IVM beveelt aan om ook de komende jaren het voorschrijfgedrag in de verschillende regio’s te blijven monitoren, om te zien of regio’s niet doorschieten in het voorschrijven van de (dure) middelen die volgens de NHG-Standaard vooral bedoeld zijn voor niet-kwetsbare patiënten met een zeer hoog risico op hart- en vaatziekten.  

9 juni 2023: Gebruik tramadol toegenomen in 2022

• Persbericht IVM: Het gebruik van sterkwerkende opioïden lijkt in 2022 te stabiliseren. Wel neemt het gebruik van zwakwerkende opioïden toe ten opzichte van 2021. Het IVM roept op tot alertheid op mogelijk nadelige effecten van het toenemend voorschrijven van zwakwerkende opioïden en interventies in regio’s waar veel zwakwerkende opioïden worden voorgeschreven. 

9 juni 2023: Attentie nodig bij uitgifte na leveringsproblemen

• PW, nr. 23: Er zijn steeds vaker problemen met de levering van geneesmiddelen. Hierdoor krijgen patiënten soms een verkeerde dosering, een verkeerd geneesmiddel of zelfs helemaal geen geneesmiddel. Bij VMI zijn de afgelopen twee jaar circa 53 meldingen gedaan van (bijna) medicatie-incidenten als gevolg van de leveringsproblemen. Farmaciestudent Ellis van Nassau en Rob Essink van VMI schreven hierover een artikel voor het Pharmaceutisch Weekblad.

6 juni 2023: 10-jarig jubileum Update Medicatiebeoordeling

• 10 jaar Update Medicatiebeoordeling: In september start het IVM met alweer de 10^e editie van de Update Medicatiebeoordeling. Al tien jaar volgen apothekers en (apotheekhoudende) huisartsen deze dag om hun kennis en vaardigheden op het gebied van medicatiebeoordeling te versterken. Docent Anke Lambooij kijkt terug op dit 10-jarig bestaan.

15 mei 2023: Flinke verschillen bij het voorschrijven opioïden in ziekenhuis 

• Persbericht IVM: Het rapport 'Monitor opioïden tweede lijn' laat zien dat er forse winst te behalen valt in het verantwoorder voorschrijven van opioïde pijnstillers in ziekenhuizen. Pijn na operatieve ingrepen is de meest voorkomende reden om opioïden voor te schrijven door medisch specialisten. Dat blijkt uit onderzoek dat het Instituut Verantwoord Medicijngebruik en LOGEX uitvoerden op data van 15 ziekenhuizen. 

7 mei 2023: In radio-uitzending Pointer 'Diabetesmedicijn om af te vallen?'

• Pointer: "Wij hebben gezien dat een behoorlijk aantal websites die zich presenteren als schoonheidsklinieken, afvalklinieken of afslankklinieken ook geneesmiddelen aanprijzen. Dat doen ze nog niet zo ongelofelijk lang, maar wel in verhevigde mate nu er een aantal middelen op de markt zijn gekomen die inderdaad een registratie voor afvallen hebben gekregen. Wij vinden deze trend zorgwekkend." aldus Coolen van Brakel.

7/8 mei 2023: IVM dient klacht in tegen 11 afslankklinieken vanwege reclame voor obesitasmedicijnen

In de media volop aandacht voor deze klacht van het IVM. Een selectie:

• Persbericht IVM: Het IVM heeft de afgelopen maanden onderzoek gedaan naar het aanbod van afslankklinieken in Nederland. Uit dit onderzoek is gebleken dat 11 klinieken reclame maken voor geneesmiddelen tegen obesitas als onderdeel van hun afslankprogramma's. Dit is in strijd met de Nederlandse Geneesmiddelenwet en de reclamerichtlijnen, die bepalen dat reclame voor medicijnen die enkel op recept verkrijgbaar zijn, verboden is.
• Apothekersnieuws
• Farma Actueel
• Financieel Dagblad
• de Gooi en Eemlander
• HuisartsVandaag
• Kassa
• Leids Dagblad
• Linda
• Nationale Zorggids
• Nieuws.nl
• Pharmaceutisch Weekblad
• Reformatorisch Dagblad
• Skipr
• Trouw
• WNL
• Zorgkrant

13 april 2023: Het is goed dat artsen makkelijker online medicijnen mogen voorschrijven

• Spraakmakers NPO Radio 1, stelling Stand.nl: Waar je voorheen nog minimaal één keer je arts moest hebben gezien om een recept te krijgen, zal dat in de toekomst niet meer nodig zijn. Dat is het plan van minister Ernst Kuipers van Volksgezondheid. Het was al mogelijk tijdens de coronacrisis en nu wil hij het ook laten vastleggen in de wet.  Aan het woord onder meer het IVM, die vrezen dat patiënten makkelijker online kunnen gaan shoppen naar medicijnen.

10 april 2023: Homeopathische overdosis

• EditieNL: "Het gebruik van homeopathische middelen kan schadelijk voor de gezondheid zijn, als je ernstige gezondheidsklachten denkt te behandelen met iets wat dus helemaal niet werkt" aldus IVM-directeur Ruud Coolen van Brakel in EditieNL. Lees ook hier het complete artikel.

7 april 2023: Goede balans tussen signaalwaarde en signaalmoeheid is belangrijk

• PW, nr 14: 'Medicatieverwisseling is een oorzaak van medicatiefouten en daarmee een risico voor de medicatieveiligheid van patiënten. Een signaal in het apotheekinformatiesysteem kan dit risico verkleinen. Een goede balans tussen signaalwaarde en signaalmoeheid is daarvoor belangrijk. Uit een evaluatie blijkt dat de meeste signalen nog steeds voldoen aan de wensen vanuit de praktijk.' Een artikel van IVM-collega's Rob Essink en Mimoun Berrich en Health Base over de goede balans tussen signaalwaarde en signaalmoeheid.

Maart 2023: Meer met verkeer

• HuisartsenService-magazine: Huisartsen kunnen een actievere rol spelen in het voorkomen van ongewenst medicijngebruik in het verkeer. “En dat is nodig ook”, vindt IVM-apotheker Els Dik. “De helft van de volwassen medicijngebruikers slikte het afgelopen jaar een medicijn dat invloed op de rijvaardigheid had en een deel gaat toch de weg op. Door tijd in te ruimen voor goede voorlichting en serieus te kijken naar veiliger alternatieven kan de huisarts een steentje bijdragen aan de verkeersveiligheid.”

Maart 2023: PiL, thema medicatieveiligheid

• PiL: het IVM is ruim vertegenwoordigd in deze editie. Lees het nascholingsartikel Gezonde focus van Marieke van den Berk-Bulsink, een artikel over medicatie-incidenten van Linda Kok en Rob Essink, een interview met Els Dik over medicatieveiligheid in de thuiszorg, Marloes Dankers over het nieuwe geneesmiddel Lasmiditan (Rayvow^®)  en de column van Ruud Coolen van Brakel. 

31 maart 2023: Verslaafd aan slaap- en kalmeringsmiddelen

• MAX Meldpunt: Het afgelopen jaar gingen ze maar liefst 8,3 miljoen keer over de toonbank van de apotheek: slaap- en kalmeringsmiddelen, zoals oxazepam en temazapam. Huisartsen schrijven soms jaren achtereen herhaalrecepten voor, terwijl deze medicijnen verslavend zijn en bij langdurig gebruik schadelijk voor de gezondheid. Aan het woord zijn IVM-collega en apotheker Anke Lambooij en Ruud Coolen van Brakel, directeur van het IVM, is live te gast in de studio.

22 maart 2023: Hoe studenten door prestatiedruk steeds vaker Ritalin gebruiken

• Radio ochtendshow Vroeg!: IVM-collega Marieke van den Berk- Bulsink en Michelle van der Horst van het Trimbos-instituut zijn te gast bij Stephan Komduur in de ochtendshow Vroeg! van Radio1. Zij spraken een uur lang over het oneigenlijk gebruik van ADHD-medicatie onder studenten. In het project Gezonde focus doen we hier onderzoek naar en kijken we hoe we het oneigenlijk gebruik kunnen terugdringen. Luister het gehele fragment. 

3 maart 2023: Goede begeleiding patiënt noodzakelijk bij gedwongen wisselen medicijn

• PW: Patiënten worden regelmatig gedwongen te wisselen van hun vertrouwde geneesmiddel naar een medicijn met dezelfde werkzame stof, sterkte, toedieningsvorm en afgiftepatroon. Substitutie raakt patiënten op verschillende manieren; ze ervaren onder andere (meer) bijwerkingen of een afname van de werking van het geneesmiddel. Goede begeleiding van de patiënt is daarom essentieel (Pharmaceutisch Weekblad -03.03.2023 158 I 9).

1 maart 2023: Plaats voor geneesmiddelen bij obesitas?

• Dé Verpleegkundig Specialist: in het artikel ‘Plaats voor geneesmiddelen bij obesitas?' gaan IVM-collega’s Fatima Tarrahi en Marloes Dankers in op de plek van geneesmiddelen in de behandeling van obesitas. Als zorgverlener is het belangrijk om de patiënt goed te begeleiden tijdens het behandeltraject en de verwachtingen waar nodig te temperen.

Februari 2023: Medicijnen zijn geen snoepjes, dus het kan flink fout gaan

• PiL-nascholing: Kwetsbare patiënten en polyfarmacie zijn in de thuiszorg aan de orde van de dag. Om de medicatieveiligheid te waarborgen is goede samenwerking tussen apotheker, huisarts en thuiszorgmedewerker cruciaal. Apotheker Els Dik van het IVM ondersteunt zorginstellingen om hun medicatieveiligheid te verbeteren. Lees het complete artikel in editie 1, 2023.

4 februari 2023: Oneigenlijk gebruik ADHD-medicatie door 1 op 20 studenten

• Nieuwsweekend: Marieke van den Berk-Bulsink te gast in het Radio 1-programma Nieuwsweekend over het oneigenlijk gebruik van ADHD-medicatie onder studenten. Luister het fragment terug. 

3 februari 2023: Pilletje ritalin voor je examen, helpt dat nou?

• Volkskrant.nl/Volkskrant: Marieke van den Berk-Bulsink, apotheker bij het IVM "Meestal krijgen of kopen ze de pillen van bekenden met ADHD die ze op doktersrecept ontvangen, maar die ze minder gebruiken dan de voorgeschreven dosering."  

3 februari 2023: Een pil voor een betere focus tijdens het studeren?

• NTvG: In het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde aandacht voor het oneigenlijk gebruik, dus zonder voorschrift, van ADHD-medicatie onder studenten. Hoe komen ze aan die middelen? En wat is het effect? Dit oneigenlijk gebruik is in elk geval niet zonder risico’s. IVM-adviseur Marieke van den Berk-Bulsink en Michelle van der Horst van het Trimbos-instituut geven in dit NTvG-artikel een beeld van dit oneigenlijk gebruik en gaan dieper in op de effectiviteit en veiligheid hiervan.

25 januari 2033:  Vervuilde hoestdrank niet op Nederlandse markt

• RTLNieuws/EditieNL: Zolang medicijnen via de legale weg op de markt komen, is er geen reden tot zorg, zegt woordvoerder Marloes Dankers van het IVM. Via de illegale weg, kan ze het niet uitsluiten. "Dat kan gebeurd zijn."

18 januari 2023: Ibuprofen bij de bouwmarkt: lekker makkelijk of juist gevaarlijk?

• Volkskrant.nl: Ruud Coolen van Brakel in de Volkskrant over de gevolgen die de wetswijziging kunnen hebben wanneer zelfzorggeneesmiddelen breder verkrijgbaar worden. Artsen en apothekers vrezen dat deze verandering zal leiden dat meer ziekenhuisopnames door verkeerd geneesmiddelengebruik. (Let op: voor het complete online artikel is een inlog nodig.)

13 januari 2023: Miljoen mensen kregen rijgevaarlijk geneesmiddel

• PW: Slaap- en kalmeringsmiddelen en pijnstillers beïnvloeden rijvaardigheid. Openbare apotheken verstrekten recentelijk aan 3,3 miljoen volwassenen een geneesmiddel dat de rijvaardigheid kan beïnvloeden. 1,1 miljoen mensen kregen een middel met een ernstige invloed. Toch kunnen sommige patiënten rijgeschikt worden verklaard. 

9 januari 2023: De helft van de volwassen medicijngebruikers slikt een medicijn met invloed op de rijvaardigheid

• Persbericht IVM: Rijden onder invloed van rijgevaarlijke medicijnen komt te veel voor volgens betrokken IVM sectorcoördinator medicatieveiligheid, Els Dik. De helft van de volwassen medicijngebruikers slikt een medicijn met invloed op de rijvaardigheid. 

9 januari 2023: Dag van Verantwoord Medicijngebruik, thema medicijngebruik in het verkeer

In de media en op social media volop aandacht voor de Dag van Verantwoord Medicijngebruik. Een selectie:

• AccreDidact voor de huisartsenpraktijk
• ANWB
• Ambiq, specialist LVB
• Apotheekkennisbank
• BENU Nederland
• BijsluiterPlus
• Bijwerkingencentrum Lareb
• CBD nieuwsbrief en website
• CBR
• Coöperatieve Apothekersvereniging West

Deze website en uitgegeven nieuwsbrieven zijn bedoeld voor beroepsbeoefenaren en (patiënten)organisaties die zich bezighouden met medicijngebruik. U vindt hier informatie over de organisatie en de activiteiten van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM). IVM heeft de grootst mogelijke zorg besteed aan het inrichten van deze website en het opstellen van haar nieuwsbrieven. Aan de inhoud hiervan kunnen geen rechten worden ontleend. Wij zijn niet aansprakelijk voor directe of indirecte schade die het gevolg is van het gebruik van de informatie die door middel van deze website en nieuwsbrieven is verkregen.