Beschermt visolie tegen HVZ?

Wat zijn omega-3-vetzuren?

Omega-3-vetzuren zijn meervoudig onverzadigde vetzuren. De belangrijkste zijn alfa-linoleenzuur (ALA), eicosapentaeenzuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA). ALA is een plantaardig vetzuur, EPA en DHA zijn beide afkomstig uit vis en schaaldieren. De combinatie van EPA en DHA is onder de naam omega-3-vetzuren geregistreerd voor het verlagen van te hoge triglyceridenspiegels in het bloed. Tot april 2019 waren omega-3-vetzuren ook geregistreerd voor de secundaire preventie van recidief myocardinfarct, als toevoeging aan standaardbehandelingen, zoals trombocytaggregatieremmers, statines, bètablokkers en ACE-remmers. Deze laatste indicatie is echter doorgehaald door het EMA, vanwege twijfel aan de effectiviteit van omega-3-vetzuren voor deze indicatie.

Toelating

De hoeksteen onder de toelating van omega-3-vetzuren voor secundaire preventie was de GISSI Prevenzione-studie. In deze studie gebruikten 11.324 patiënten omega-3-vetzuren (1 gram per dag) of placebo en vitamine E of placebo. Het primaire eindpunt was samengesteld uit sterfte, niet-fataal myocardinfarct en niet-fatale beroerte. Bij patiënten die omega-3-vetzuren gebruikten kwam het primaire eindpunt minder vaak voor, namelijk bij 12,3% van de patiënten versus 14,6% van de patiënten in de controlegroep. Het relatief risico was 15% lager in deze groep (95%BI= 2 tot 26%). Het number needed to treat (NNT) is 67 gedurende 3,5 jaar (Gissi Prevenzione, 1999). Deze studie kende beperkingen, waaronder het open-labelkarakter en de beperkte extrapoleerbaarheid naar andere landen dan Italië. Ook stopte een kwart van de gebruikers met omega-3-vetzuren.

Meta-analyse

In een Cochrane review uit 2018 zijn de resultaten van 79 studies naar omega-3-vetzuren verzameld. Zowel voedingssupplementen als dieetadviezen zijn meegewogen in de primaire analyses. De onderzoekers vonden geen significant positieve of negatieve effecten van een hogere inname van omega-3-vetzuren. Zo was er geen effect op de totale sterfte, ongeacht studieduur of de aanwezigheid van HVZ in de voorgeschiedenis. Ook het risico op nieuwe HVZ bij patiënten met bestaande HVZ was vergelijkbaar tussen patiënten met een hoge of een lage inname van omega-3-vetzuren (Abdelhamid, 2018).

Recent onderzoek

Na het verschijnen van de Cochrane review zijn nog 2 klinische studies naar omega-3-vetzuren verschenen: de VITAL-studie en de REDUCE-IT-studie.

Aan de VITAL-studie deden 25.871 patiënten mee zonder HVZ in de voorgeschiedenis. Zij gebruikten 1 gram omega-3-vetzuren per dag of placebo. Gedurende de follow-up van (mediaan) 5,3 jaar kwamen HVZ (myocardinfarct, beroerte of cardiovasculaire sterfte) voor bij 3,0% van de gebruikers van omega-3-vetzuren en bij 3,2% van de patiënten in de placebogroep. Dit verschil was niet significant (Manson, 2019).

In de REDUCE-IT-studie was de studiemedicatie geen mengsel van omega-3-vetzuren, maar een hoge dosering EPA (4 gram per dag). Aan de studie deden 8.179 patiënten mee. 70% van hen had HVZ in de voorgeschiedenis. De andere patiënten hadden een zeer hoog risico op HVZ. Naast de studiemedicatie, gebruikten de deelnemers een statine. Gedurende de follow-up van (mediaan) 4,9 jaar kwamen HVZ (myocardinfarct, beroerte of cardiovasculaire sterfte) voor bij 11,2% van de gebruikers van omega-3-vetzuren en bij 14,8% van de patiënten in de placebogroep. Dit verschil was significant (Bhatt, 2019). Deze studie wijkt af van andere studies door het gebruik van een hogere dosering van slechts één omega-3-vetzuur. In Nederland is geen geneesmiddel met EPA in deze dosering verkrijgbaar.

Belang voor de praktijk

De NHG-Standaard Cardiovasculair risicomanagement (2019) raadt omega-3-vetzuren niet aan als middel om de kans op HVZ te verlagen. Het EMA heeft de registratie voor secundaire preventie bij omega-3-vetzuren doorgehaald. Wel kunnen omega-3-vetzuren helpen het triglyceridengehalte in het bloed te verlagen, de middelen blijven hiervoor geregistreerd.