Instituut Verantwoord Medicijngebruik

Indicatie

Alirocumab is geregistreerd voor de behandeling van volwassenen met primaire hypercholesterolemie (heterozygote familiaire en niet-familiaire) of gemengde dyslipidemie. Alirocumab kan worden toegevoegd aan statines en/of andere lipidenverlagers, wanneer deze onvoldoende effect hebben. Patiënten die geen statine kunnen gebruiken, kunnen alirocumab als monotherapie gebruiken.

Alirocumab is daarnaast geregistreerd als middel om in combinatie met een statine in maximaal verdraagbare dosering en eventueel andere lipidenverlagende middelen het cardiovasculair risico te verlagen bij patiënten met vastgestelde atherosclerotische hart- en vaatziekten. Indien er sprake is van een contra-indicatie voor of het niet kunnen verdragen van een statine is bij deze indicatie ook monotherapie mogelijk (SmPC, 2023).

Effectiviteit

Het doel van de behandeling van hypercholesterolemie is het verlagen van het risico op hart- en vaatziekten, zoals myocardinfarcten en beroertes.

Wat is het effect op het risico op hart- en vaatziekten?

Het effect van alirocumab op cardiovasculaire complicaties is onderzocht in de ODYSSEY Outcomes-studie. In deze studie is alirocumab vergeleken met placebo bij patiënten met een recent ACS. In vergelijking met placebo verkleint alirocumab de kans op cardiovasculaire complicaties. Dit zijn cardiovasculaire sterfte, myocardinfarct, instabiele angina pectoris en beroerte. Het NNT is 49 gedurende 4 jaar (Schwartz, 2018).

Wilt u meer weten over de cardiovasculaire effecten van alirocumab? Lees dan de uitgebreide informatie over cardiovasculaire effecten.

Wat is het effect op het risico op sterfte?

In de ODYSSEY Outcomes-studie was de sterfte bij gebruikers van alirocumab lager dan in de placebogroep. Door de volgorde waarin de eindpunten werden onderzocht mag dit resultaat niet als statistisch significant worden beschouwd (Schwartz, 2018).

Wilt u meer weten over het effect op sterfte van alirocumab? Lees dan de uitgebreide informatie over cardiovasculaire effecten.

Wat is het effect op het LDL-cholesterol?

Alirocumab verlaagt bij primaire hypercholesterolemie het LDL-cholesterol met 55% meer dan placebo. Dit is de daling na vier jaar behandelen. Het effect was aan het begin van de ODYSSEY Outcomes-studie sterker. Na een jaar was het LDL-cholesterol 58% lager dan bij gebruikers van placebo. Dit kwam mogelijk door het verlagen van de dosering bij mensen die een LDL-cholesterol onder de 0,4 mmol/l bereikten (Schwartz, 2018).

Veiligheid

Wat is de langetermijnveiligheid?

Er zijn een aantal zorgen over de langetermijnveiligheid:

Het is nog onbekend wat het effect van langdurige en sterke verlaging van het LDL-cholesterol is (RMP, 2020).
In fase-3-studies zijn er aanwijzingen voor verstoord zicht door cataract bij sterk verlaagd LDL-cholesterol (0,65 mmol/l) (RMP, 2020).

Alirocumab is onderworpen aan aanvullende monitoring. Het CBG verzoekt patiënten en zorgverleners extra alert te zijn op bijwerkingen en deze te melden (SmPC, 2023).

Wat is het effect op diabetes mellitus?

In fase-3-studies met alirocumab zijn er geen aanwijzingen voor een verhoogde kans op DM2. De duur van de studies is echter nog beperkt tot enkele jaren (Schwartz, 2018).

Wilt u meer weten over de effecten van PCSK9-remmers op DM2? Lees dan de uitgebreide informatie over diabetes mellitus.

Wat is het effect op de cognitie?

Er zijn geen aanwijzingen voor een nadelig effect op de cognitie op de korte termijn (Harvey, 2017). Een gerandomiseerde placebogecontroleerde studie met 2.171 patiënten met heterozygote familiaire en niet-familiaire hypercholesterolemie die gedurende 96 weken alirocumab of placebo gebruikten, vond geen verschil in het neurocognitief functioneren tussen alirocumab of placebo (SmPC, 2023).

Wilt u meer weten over de effecten van PCSK9-remmers op de cognitie? Lees dan de uitgebreide informatie over cognitie.

Wat zijn belangrijke bijwerkingen?

De meest voorkomende bijwerkingen van alirocumab zijn infecties van de bovenste luchtwegen (verkoudheid, influenza), jeuk en lokale reacties, zoals pijn en roodheid bij de injectieplaats. Deze bijwerkingen komen bij 1 tot 10% van de patiënten voor (SmPC, 2023).

Wat zijn belangrijke contra-indicaties en interacties?

Alirocumab heeft weinig absolute contra-indicaties. De effecten bij patiënten met ernstige nier- en leverfunctiestoornissen zijn onbekend. Er zijn geen relevante interacties met andere geneesmiddelen bekend (SmPC, 2023).

Richtlijnen

Bij patiënten met een verhoogd LDL-cholesterol zijn statines de middelen van eerste keus, wanneer medicamenteuze verlaging nodig is. De tweede stap, wanneer een patiënt de streefwaarden niet behaalt, is het voorschrijven van een sterker werkend statine, het verhogen van de dosering statine of het toevoegen van ezetimib. Artsen kunnen PCSK9-remmers overwegen bij patiënten die ondanks optimale orale therapie niet de streefwaarden voor het LDL-cholesterol halen. Dit geldt alleen voor patiënten met een hoog geschat recidief risico op hart- en vaatziekten (NHG, NIV, NVVC, 2019). Bekijk het Medicijnjournaal voor meer informatie.

De richtlijn Erfelijke dyslipidemie in de tweede en derde lijn adviseert patiënten met familiaire hypercholesterolemie te behandelen met een statine en/of ezetimib. PCSK9-remmers kunnen worden overwogen wanneer een patiënt met deze middelen zijn streefwaarden niet haalt en een zeer hoog cardiovasculair risico heeft (NIV, 2018)

Kosten en vergoeding

Wat zijn de kosten?

Alirocumab kost ongeveer € 5.400 per jaar (FK, 2024). De precieze prijs is niet bekend, omdat het Ministerie van VWS geheime afspraken heeft gemaakt met de fabrikanten over kortingen. Alsnog is de prijs veel hoger dan de prijs van andere cholesterolverlagende middelen:

Statines kosten € 19 tot 87 per jaar (FK, 2024).
Ezetimib kost € 51 per jaar (FK, 2024).

Wat zijn de vergoedingsvoorwaarden?

Alleen patiënten met hypercholesterolemie (familiaire en niet-familiaire) en met een voldoende hoog risico op hart- en vaatziekten komen in aanmerking voor vergoeding van alirocumab. Daarbij is de voorwaarde dat zij niet de streefwaarde voor het LDL-cholesterol bereiken, ondanks maximaal verdraagbare orale lipidenverlagende therapie met een statine en ezetimib, conform de CVRM-richtlijnen.

Het gaat bij een voldoende hoog risico op hart- en vaatziekten om patiënten met:

heterozygote familiaire hypercholesterolemie, of
patiënten met een zeer hoog cardiovasculair risico vanwege vastgestelde hart-en vaatziekten (VWS, 2024)

Wilt u meer weten? Lees dan de uitgebreide informatie over vergoeding.

Aandachtspunten bij gebruik

Alirocumab wordt subcutaan geïnjecteerd. Dit kan de patiënt zelf doen, na instructie. Patiënten moeten alirocumab eens per twee weken of eens per maand gebruiken. Ongeveer twee weken na de eerste injectie kan de voorschrijver het effect van alirocumab op het LDL-cholesterol beoordelen (SmPC, 2023).

Incidenten met nieuwe geneesmiddelen? Meld deze bij Voorkomen Medicatie-Incidenten.

Werkingsmechanisme

Alirocumab remt het enzym PCSK9. PCSK9 bindt aan LDL-receptoren op de lever en stimuleert de absorptie en afbraak van deze receptoren. Alirocumab bindt en blokkeert PCSK9 en voorkomt daarmee de afbraak van LDL-receptoren. Hierdoor neemt de lever meer LDL-cholesterol uit de bloedsomloop op, waardoor het gehalte LDL-cholesterol daalt (SmPC, 2023).

Medicijn

Alirocumab (Praluent®)